Limes Werelderfgoeddag 2025

De Limes Werelderfgoeddag is hét evenement dat elk jaar wordt georganiseerd voor iedereen die betrokken is bij het benutten, uitdragen en beschermen van het UNESCO Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes, zoals erfgoedprofessionals, vrijwilligers, ambtenaren en bestuurders. De bijeenkomst is bedoeld om elkaar te ontmoeten, inspiratie op te doen en u wordt bijgepraat over de laatste ontwikkelingen.

De Limes Werelderfgoeddag 2025 wordt gehouden op donderdag 9 oktober vanaf 12.00 uur op Fort Wierickeschans in Bodegraven. 

Het overkoepelende thema van de dag is: 'Limes in de maak'. Waar de Romeinen 2000 jaar geleden bouwden aan de Limes, spannen vandaag de dag talloze vrijwilligers, professionals en Limes-liefhebbers zich in om de diezelfde Limes bekend en beleefbaar te maken. Van replica’s en tentoonstellingen tot kunstwerken: tijdens deze Limesdag lichten we inspirerende maakprojecten van de afgelopen tijd uit. Sprekers uit verschillende hoeken van het erfgoedveld delen hun kennis en ervaringen tijdens verschillende sessies.

PROGRAMMA

Het programma zal plaatsvinden tussen 12.00 en 17.30 uur. Vanaf 12.00 uur ben je welkom voor de netwerklunch. Om 12.45 start het programma. De dag wordt afgesloten met een netwerkborrel tot ca. 17:30 uur. Tijdens de dag kun je een keuze maken voor een van de deelsessies tijdens de twee rondes. 

12.45 - 13.00 uur: Welkom door dagvoorzitter Marielle Hendriks (directeur Erfgoedhuis Zuid-Holland) en gedeputeerde Meindert Stolk

13.00 - 13.10 uur: Interview met sitemanager Jelmer Prins

13.10 - 13.40 uur: Key-note lezing doorJonathan Even Zohar: Hoe maken wij de limes steeds opnieuw?

Jonathan is als historicus en erfgoedonderzoeker (maar géén Romeinen- of Limes-specialist) gespecialiseerd in het gebruik en misbruik van het verleden in geschiedenisonderwijs. Deze zomer bezocht hij verschillende limesmakers: vrijwilligers, museummedewerkers, ambachtslieden en gidsen- mensen die het verleden tastbaar maken, en zo ook vormgeven aan onze collectieve erfgoedbeleving. Al luisterend duidt Jonathan de belichaamde kennis die zij inzetten in het makerschap: wat gebeurt er als we Romeinse technieken nabootsen, Romeinse structuren herbouwen, Romeinse feesten herdenken? Hoe verhoudt deze fysieke omgang met het verleden zich tot bredere geschiedopvattingen? Hoe kunnen perspectieven vanuit het dagelijks leven bijdragen aan een meer kritisch historisch bewustzijn in het heden? Wat voor rol hebben erfgoedmakers en -vormers daar mogelijk bij?

13.40 - 13.45 uur: Afsluiting plenair gedeelte, toelichting programma

13.45 - 14.00 uur: Korte pauze

14.00 - 14.50 uur: Deelsessies ronde 1

Limes in ruimtelijke ontwikkeling

Erik Graafstal (gemeentelijk archeoloog Utrecht), Catherine Visser (DAF architecten/Kwaliteitsteam Nederlandse Limes Samenwerking) en Kirsten van der Kant (Gemeente Leiden) illustreren aan de hand van voorbeelden uit Leidse Rijn en Leiden hoe je archeologie kunt integreren in ruimtelijke ontwikkelingen.

Kennis in de maak: resultaten uit recent onderzoek

Roderick Geerts (ADC projecten) neemt je mee in de recente bijzondere ontdekkingen bij de opgravingen in Valkenburg. Wat zijn ze te weten gekomen over hoe het Romeinse leger hier functioneerde, maar ook het dagelijks leven in de vicus, ritueel en begraven, en de organisatie van het landschap?

Burgerwetenschapper Wil Kuijpers heeft in een grensoverschrijdend onderzoek duizenden baggervondsten bij Spijk onderzocht. Hoe kunnen deze vondsten een impressie geven van de Romeinse infrastructuur en de samenhang tussen dit gebied en over de Duitse grens, en zelfs bewijs vormen voor een nog onbekend Romeins castellum?

Limes over de grens

In Nederland zetten talloze vrijwilligers, professionals en Limes-liefhebbers zich in om de Romeinse grens bekend en beleefbaar te maken. Leen van Zwieten van Ipse de Bruggen vertelt over het bijzondere Roman Pottery-project, waar samen met cliënten van Ipse fr Bruggen en Alphense inwoners Romeins aardewerk wordt gemaakt dat binnenkort tentoongesteld zal worden.

In het project gaat men de samenwerking aan met partners over de grens, bij de Muur van Hadrianus. Barbary Birley, Sophie Westlake en Cristina Crizbasan van het Vindolanda & the Roman Army Museum komen speciaal naar Nederland om meer te vertellen over deze samenwerking. Ook delen zij hun inzichten over het behouden en benutten van deze bijzondere site, mede door de inzet van honderden vrijwilligers.

14.50 - 15.10 uur: Korte pauze, wisseling van zalen

15.10 - 16.00 uur: Deelsessies ronde 2

Limes en publiek

In deze sessie, met Benoît Mater (Romeinse Museum, Heerlen), Mariëlla Beukers (NLS) en Mirjam Blott (Kwaliteitsteam Neder-Germaanse Limes), staan publieksbereik, marketing en communicatie centraal. Benoît Mater neemt ons mee naar het Limburgse Heerlen, waar over enige tijd het nieuwe Romeins Museum zal openen, hét museum dat de Romeinse regio tussen Maas en Rijn tot leven brengt. Het museum verbindt die verhalen met het omliggende Romeinse landschap en werkt samen met partners van Via Belgica en Interreg Maas-Rijn VIA VIA om die geschiedenis levend te maken.
Mirjam Blott gaat in op de samenwerking tussen organisaties langs de Limes. Zij zal onder andere ingaan op het hernieuwde Interpretatiekader. 

Onderzoek en beheer

Wat speelt er op het gebied van onderzoek en beheer van de Limes? Coördinator onderzoek en beheer van de NLS Tom Hazenberg update je over de laatste ontwikkelingen, zoals groenbeheer, samenwerking op het gebied van klimaatverandering en de Limesonderzoeksagenda. Hij gaat daarbij gesprek met Marga Alferink (DG Groep) en Janneke Noordervliet-van Zwienen (regio-archeoloog Omgevingsdienst Midden-Holland).

LIMES. Verweven met het Nu. Maakprojecten uit het veld

Ester van de Wiel presenteert samen met vijf studenten van de Designacademy het project ‘Limes, Verweven met NU.’ Neem zelf deel aan vijf mini-workshops en beleef hoe deze innovatieve projecten, die de verbinding leggen tussen verleden en heden, kunnen bijdragen aan de beleving van de Limes.

Excursie en workshop Romeins aardewerk op de Hortus Populus

Zin in een uitstapje? Hortus Populus is een pluktuin inclusief Romeinse soldatenbarak op 15 minuten van het Fort. Architect van de barak Gert Jacob de Graaf en aardewerkspecialist Roderick Geerts nemen je mee voor een rondleiding en een workshop waar je zelf aan de slag gaat met Romeins aardewerk.

16.10 - 16.25 uur: Presentatie logo, website en andere communicatiemiddelen van de Nederlandse Limes Samenwerking. Tevens onthulling jubileumstempel. 

16.25 - 16.40 uur: Presentatie twee bijzondere maakprojecten

• Romeinse strijdwagen | Gert Jacob de Graaf, Hortus Populus
• Replica tabula ansata | Leon van der Werf, Historisch Museum Hazerswoude

16.40 - 16.45 uur: Afsluiting

16.45 - 17.30 uur: Borrel 

De locatie is per auto goed bereikbaar. Daarnaast is het fort te bereiken met de (OV)-fiets vanaf station Bodegraven en wordt er een pendeldienst tussen het station en het fort ingesteld. Meer informatie hierover in de volgende update. Weet je nu al dat je van de pendeldienst gebruik wilt maken? Geef dat dan aan op het aanmeldformulier.